هیستروسکوپی معاینه داخل رحم و دهانه رحم است که با اهداف درمانی و تشخیصی انجام می‌شود. این روش به کمک لوله ای باریک، انعطاف پذیر و روشن با نام هیستروسکوپ که در قسمت انتهایی آن دوربین وجود دارد قابل انجام است. هیستروسکوپ از طریق واژن وارد رحم شده و اقدامات تشخیصی یا درمانی را انجام می‌دهد.
با انجام هیستروسکوپی پزشک قادر است دهانه‌ی رحم و داخل رحم را برای تشخیص بیماری‌های مختلف بررسی کند. این روش معمولا با انجام بی حسی و یا بیهوشی خفیف انجام شده و نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست. هنگامی که این روش فقط جهت تشخیص انجام شود، مدت زمان آن حدود 5 تا 10 دقیقه و در برخی موارد تا 30 دقیقه ممکن است طول بکشد.
بعد از انجام هیستروسکوپی شدت بروز احساس درد در خانم‌ها با هم متفاوت است. برخی از خانم‌ها دردی احساس نکرده ولی برخی باید برای تسکین درد خود از داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک استفاده کنند.
انواع هیستروسکوپی
- هیستروسکوپی تشخیصی
- هیستروسکوپی درمانی
هیستروسکوپی تشخیصی
معمولا پزشکان متخصص جهت تشخیص ناراحتی‌های رحمی، سقط‌های مکرر، بررسی علت ناباروری در برخی از زوج‌ها، خونریزی غیر طبیعی واژن و سرطان رحم از روش هیستروسکوپی تشخیصی استفاده می‌کنند. در برخی موارد هم این روش جهت تائید نتیجه‌های آزمایشاتی مانند عکس رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی کاربرد دارد. از این روش می‌توان قبل از انجام اتساع و کورتاژ نیز استفاده کرد. این روش برای تشخیص وضعیت غیر نرمال رحم همچون میوم داخلی، چسبندگی‌ها، اسکار، پولیپ و اختلالات مادرزادی استفاده می‌شود.
هیستروسکوپی درمانی
در هیستروسکوپی درمانی برخی از بیماری‌ها و ناهنجاری‌های رحمی که با استفاده از لوله هیستروسکوپ تشخیص داده شده اند، درمان می‌گردند. پزشکان متخصص در برخی موارد از این روش درمانی همراه با انجام روش‌های تشخیصی دیگر همچون لاپاراسکوپی استفاده می‌کنند. اگر در زمان انجام این روش تشخیص بیماری‌ها، شرایط و وضعیت غیر نرمال شناسایی گردد، می‌توان به صورت همزمان اقدامات درمانی را انجام داد. ابزارهای مورد نیاز برای درمان از طریق مجرای هیستروسکوپ داخل رحم می‌گردد. هیستروسکوپ مورد استفاده در این روش پهن‌تر از روش تشخیصی می‌باشد.
مزایای انجام هیستروسکوپی
- دوران نقاهت کوتاه
- ایجاد عوارض جانبی کمتر
- کاهش احتمال بروز عفونت
- صرفه جویی در هزینه
- بدون نیاز به برش جراحی
- تشخیص و درمان همزمان برخی از ناهنجاری‌ها و ناراحتی‌های رحمی
زمان مناسب برای انجام هیستروسکوپی
بهترین زمان جهت انجام هیستروسکوپی حدود چند روز الی 1 هفته بعد از اتمام عادت ماهیانه است. در این زمان برای بررسی قسمت داخلی رحم پزشک، بهترین دید را دارد. همچنین برای کاهش خطر بارداری احتمالی این روش بعد از پایان قاعدگی انجام می‌گردد.
موارد استفاده روش هیستروسکوپی
معمولا پزشکان متخصص برای تشخیص و درمان بسیاری از مشکلات رحمی و یا ناهنجاری‌های رحمی از روش هیستروسکوپی استفاده می‌کنند.
- تشخیص و درمان مشکلات متعدد در خانم‌ها که موجب بروز ناباروری شده اند.
- تشخیص و درمان فیبروم‌های رحمی و پولیپ رحم
- درمان مشکلات ایجاد شده در لایه داخلی رحم یا آندومتر
- تشخیص سندروم آشرمن: در این سندروم یک قسمت یا تمام لایه داخلی رحم از بین رفته و باعث ایجاد تغییر در چرخه قاعدگی، قطع قاعدگی و بروز مشکلات نازایی می‌گردد.
- تشخیص و درمان چسبندگی‌های رحمی
- بررسی بروز ناهنجاری‌های رحمی مادرزادی مانند رحم تک شاخ، رحم دو شاخ، سپتوم در رحم و …
- تشخیص و درمان خونریزی غیر طبیعی واژن اعم از خونریزی غیر طبیعی واژن مابین دو دوره عادت ماهیانه، خونریزی بعد از یائسگی، خونریزی‌های شدید و خونریزی‌ها برای مدت طولانی
- درمان فرسایش آندومتر
- جابجایی IUDهایی که در محل مناسب قرار نگرفته اند.
- قرار دادن ایمپلنت جهت جلوگیری از بارداری در دهانه لوله‌های فالوپ جهت عقیم سازی به صورت دائمی
چگونگی انجام عمل هیستروسکوپی
پزشک متخصص قبل از انجام عمل هیستروسکوپی آزمایشات لازم جهت بررسی سلامت عمومی بیمار را تجویز می‌کند. بیمار در زمان عمل در وضعیت مناسب بر روی تخت اتاق عمل قرار می‌گیرد. پاکسازی بدن بیمار انجام شده و بیمار تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی کامل قرار می‌گیرد.
دهانه رحم با کمک ابزار مناسب برای عبور لوله هیستروسکوپ باز می‌شود. لوله هیستروسکوپ دارای دو مسیر بوده که از یک مسیر ابزار جراحی وارد شده و از مسیردیگر مایعات خارج می‌شوند. از طریق این لوله محلول‌های مخصوص و گاز دی اکسید کربن به داخل حفره رحم انتقال می‌یابند. گاز دی اکسید کربن یا محلول‌ها موجب باز شدن حفره رحم شده، در نتیجه میدان دید پزشک برای تشخیص و درمان افزایش می‌یابد.
مراقبت های بعد از انجام عمل
معمولا بیشتر خانم‌ها بعد از انجام هیستروسکوپی قادر هستند که فعالیت‌های عادی روزانه خود را انجام دهند ولی بهتر است برای مدت چند روز استراحت کافی داشته باشند.
- داشتن رژیم غذایی سالم و مغذی بسیار مهم است.
- بعد از انجام این روش احتمال بروز انقباضات رحمی، لکه بینی و یا خونریزی غیر طبیعی واژن وجود دارد که امری کاملا طبیعی است.
- برای مدت 2 هفته برقراری رابطه جنسی ممنوع است زیرا موجب بروز عفونت و آسیب‌های شدید می‌گردد.
- داروهای آنتی بیوتیک تجویز شده توسط پزشک باید به موقع مصرف شوند.
- از بلند کردن اجسام سنگین و انجام فعالیت‌های بدنی و تمرینات ورزشی سخت و سنگین تا بهبودی کامل خودداری کنید.
- بعد از عمل می‌توانید دوش ایستاده بگیرید.
- برای مدت یک هفته رفتن به استخر و نشستن در وان حمام ممنوع است.
عوارض بعد از عمل
اگر عمل هیستروسکوپی توسط یک پزشک متخصص با تجربه و کارآزموده انجام شود، احتمال بروز عوارض جانبی به حداقل می‌رسد.
- به ندرت احتمال پارگی سرویکس وجود دارد.
- ورود هوا به داخل رحم و افزایش احتمال ایجاد آمبولی هوا
- احتمال بروز خونریزی غیر طبیعی واژن و عفونت پس از عمل
- احتمال بروز آسیب به اندام‌های مجاور مانند مثانه و تخمدان‌ها
در صورتی که بعد از عمل علائمی مانند تب بالا، خونریزی‌های شدید، درد شدید در نواحی لگن و شکم وجود داشته باشد، بیمار باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کند.
هیستروسکوپی، راه حلی بی خطر برای تشخیص و درمان
انجام عمل هیستروسکوپی برای تشخیص و درمان همزمان بسیاری از بیماری‌ها و ضایعات رحمی مناسب است. انجام این روش در مقایسه با عمل جراحی باز دارای مزایای بسیاری می‌باشد. در گذشته برای تشخیص و درمان بسیاری از مشکلات رحمی عمل‌های جراحی باز انجام می‌شد که عوارض جانبی شدیدی را به دنبال داشت اما با این روش، بدون خطرات یا عوارضی خاصی، می‌توان برای تشخیص و درمان اقدام نمود.
